Chơi Điện Thoại Nhiều: Dấu Hiệu, Tác Hại Và Cách Hạn Chế Hiệu Quả

Điện thoại thông minh đã trở thành vật dụng không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, việc dành quá nhiều thời gian để cái điện thoại có thể dẫn đến những thói quen khó kiểm soát và ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tinh thần. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thực trạng, dấu hiệu nhận biết, tác hại cũng như các biện pháp hữu ích để hạn chế thời gian sử dụng điện thoại một cách hiệu quả.

Thực trạng đáng báo động về việc chơi điện thoại quá nhiều

Ngày nay, điện thoại thông minh là công cụ liên lạc và giải trí phổ biến của mọi người, đặc biệt là giới trẻ. Tuy nhiên, việc Chơi điện Thoại nhiều có thể tiềm ẩn nguy cơ phát triển thành chứng nghiện.

Các báo cáo cho thấy tỷ lệ người sở hữu và sử dụng điện thoại thông minh ngày càng tăng. Cùng với đó, các tìm kiếm về “chứng nghiện điện thoại di động” cũng tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Dành quá nhiều thời gian cho điện thoại có thể gây ra một loạt vấn đề mà các chuyên gia đã đặt tên bằng những thuật ngữ mới như:

• Monophobia: Nỗi sợ hãi khi không có điện thoại bên cạnh.
• Textaphrenia: Cảm giác lo sợ không thể gửi hoặc nhận tin nhắn.
• Phantom vibrations: Hội chứng rung ảo, cảm giác điện thoại rung hoặc có thông báo dù thực tế không phải vậy.

Dù còn tranh luận giữa các chuyên gia y tế và sức khỏe tâm thần về việc sử dụng điện thoại thông minh có thực sự gây nghiện hay chỉ là kết quả của rối loạn kiểm soát xung động, nhưng thực tế cho thấy có nhiều điểm tương đồng giữa hành vi sử dụng điện thoại quá mức và các chứng nghiện hành vi khác, bao gồm:

• Mất khả năng kiểm soát hành vi cá nhân.
• Khó khăn trong việc tự giới hạn thời gian sử dụng.
• Có xu hướng sử dụng thường xuyên hơn để đạt được cảm giác mong muốn.
• Hành vi gây ra những hậu quả tiêu cực nghiêm trọng.
• Cảm thấy cáu kỉnh, tức giận hoặc lo lắng khi không dùng điện thoại được.
• Tái diễn thói quen sau khi đã cố gắng hạn chế.

Mặt khác, việc sử dụng điện thoại có thể kích thích não bộ giải phóng dopamine – chất hóa học tạo cảm giác được tán thưởng. Đối với một số người, điện thoại là công cụ tương tác xã hội mạnh mẽ, và các ứng dụng trên đó có thể khiến họ quay lại sử dụng nhiều lần để kích hoạt dopamine, lâu dần dẫn đến tình trạng lệ thuộc vào việc chơi điện thoại.

Tác hại của việc chơi điện thoại quá nhiều

Ai dễ bị ảnh hưởng bởi việc chơi điện thoại không kiểm soát?

Theo nghiên cứu, thanh thiếu niên là đối tượng có nguy cơ cao phát triển thói quen chơi điện thoại nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác. Xu hướng sử dụng điện thoại di động thường đạt đỉnh trong những năm thiếu niên và giảm dần khi trưởng thành.

Thống kê gần đây cho thấy việc sử dụng điện thoại thông minh ở thanh thiếu niên rất phổ biến, với tỷ lệ đáng kể trẻ em dùng điện thoại liên tục. Đặc biệt ở nữ giới thanh thiếu niên, xu hướng dùng điện thoại quá nhiều có thể phát triển do điện thoại trở thành công cụ chính để tương tác xã hội.

Bên cạnh đó, những người có các đặc điểm tính cách sau đây cũng dễ bị lệ thuộc vào việc chơi điện thoại:

• Người có khả năng kiểm soát xung động kém.
• Người có lòng tự trọng thấp.
• Người thường xuyên cảm thấy phiền muộn hoặc lo lắng.
• Người rất hướng ngoại.

Nhận biết dấu hiệu chơi điện thoại không kiểm soát

Làm thế nào để bạn biết liệu mình hoặc người thân có đang chơi điện thoại quá mức hay không? Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết thói quen sử dụng điện thoại không kiểm soát:

• Thường xuyên dùng điện thoại mỗi khi cảm thấy buồn chán hoặc cô đơn.
• Thức dậy nhiều lần vào ban đêm để kiểm tra điện thoại di động của mình.
• Sử dụng điện thoại ở mức độ gây ra thương tích hoặc tai nạn (ví dụ: vừa đi vừa dùng điện thoại).
• Bạn cảm thấy khó chịu, tức giận, nóng nảy hoặc lo lắng khi không thể sử dụng điện thoại.
• Bạn đang ngày càng dành nhiều thời gian hơn cho việc sử dụng điện thoại.
• Những người xung quanh cảm thấy quan ngại về cách bạn sử dụng điện thoại.
• Việc sử dụng điện thoại gây ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội của bạn.
• Dễ dàng quay trở lại thói quen dùng điện thoại quá mức mặc dù đã cố gắng hạn chế sử dụng.

Tác hại không ngờ của việc chơi điện thoại quá nhiều

Một trong những đặc điểm nổi bật của bất kỳ thói quen không kiểm soát nào là việc duy trì hành vi một cách cưỡng chế, ngay cả khi nó dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Ví dụ, khi bạn dùng điện thoại quá nhiều, chẳng hạn như nhắn tin trong lúc lái xe, có thể gây ra các mối đe dọa về sức khỏe cũng như tính mạng, bao gồm gây tai nạn thương tích hoặc thậm chí là tử vong. Sự nguy hiểm của việc sử dụng điện thoại di động khi đang tham gia giao thông đã được cảnh báo rộng rãi, nhưng nhiều người vẫn bỏ qua rủi ro để theo đuổi ham muốn nhất thời của mình.

Ngoài ra, thói quen chơi điện thoại nhiều cũng có thể gây ra những vấn đề sức khỏe và cuộc sống nghiêm trọng khác như:

• Phiền muộn, trầm cảm.
• Sự lo lắng thái quá.
• Thiếu ngủ hoặc mất ngủ thường xuyên.
• Xảy ra xung đột trong các mối quan hệ cá nhân.
• Kết quả học tập hoặc hiệu suất công việc kém.
• Mất tập trung.

Chơi điện thoại vào ban đêm có thể gây thiếu ngủ

Bí quyết hạn chế thời gian và “cai nghiện” chơi điện thoại

Nếu thói quen sử dụng điện thoại hàng ngày của bạn gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, các mối quan hệ cũng như công việc, có lẽ đã đến lúc bạn cần thực hiện một số thay đổi để kiểm soát lại việc chơi điện thoại.

• Tìm hiểu những lo lắng tiềm ẩn: Những người sử dụng điện thoại quá nhiều thường đang cố gắng né tránh những vấn đề khó khăn hoặc phức tạp trong cuộc sống. Vì vậy, điều đầu tiên cần xem xét là điều gì đang khiến bạn phiền lòng. Giải quyết các vấn đề cốt lõi có thể là chìa khóa giúp bạn giảm bớt nỗi lo lắng và hạn chế nhu cầu sử dụng điện thoại của mình.
• Áp dụng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Phương pháp trị liệu CBT có thể giúp bạn làm sáng tỏ mối liên hệ giữa suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Đây được xem là liệu pháp hiệu quả để giúp những người có thói quen chơi điện thoại nhiều thay đổi hành vi của mình. Một số nghiên cứu cho thấy CBT có khả năng cân bằng lại những thay đổi hóa học trong não có liên quan đến tình trạng này.
• Thử một số cách thực tế khác: Bên cạnh các liệu pháp chuyên sâu, bạn cũng có thể tự mình hạn chế việc chơi điện thoại bằng những bước thay đổi thực tế như:
  • Xóa các ứng dụng làm tốn nhiều thời gian ra khỏi điện thoại của bạn.
  • Thay đổi cài đặt thông báo trên điện thoại, tắt tạm thời các thông báo không cần thiết để tránh bị gián đoạn.
  • Chuyển màn hình điện thoại sang chế độ màu xám để giảm sự hấp dẫn.
  • Đặt ra rào cản tinh thần trước khi sử dụng điện thoại, ví dụ đặt câu hỏi trên màn hình khóa: “Tại sao tôi lại dùng điện thoại bây giờ?”.
  • Cất điện thoại xa tầm tay hoặc để ở phòng khác khi ngủ. Nếu bạn là phụ huynh, có thể tìm kiếm và sử dụng phần mềm quản lý điện thoại trẻ em miễn phí.
  • Phát triển những sở thích khác giúp nuôi dưỡng tâm hồn. Thay vì dành nhiều thời gian cho các trò chơi hay mạng xã hội, bạn có thể tham gia các hoạt động thực tế như gặp gỡ bạn bè, sáng tạo nghệ thuật (như học vẽ, học cách búi tóc đẹp, làm nail đơn giản), âm nhạc hoặc làm công việc tình nguyện.
  • Khi xảy ra những lần tái sử dụng quá mức, đừng nản chí. Hãy học hỏi từ kinh nghiệm và hướng tới việc sử dụng điện thoại lành mạnh hơn.

Khi nào cần tìm đến sự giúp đỡ từ chuyên gia?

Bạn nên tìm đến sự trợ giúp của chuyên gia nếu gặp phải những khó khăn không thể tự giải quyết hoặc không thể kiểm soát được thói quen chơi điện thoại của mình. Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu sử dụng điện thoại không kiểm soát ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hoặc những người xung quanh đang quan ngại về cách bạn dùng điện thoại, hãy cân nhắc liên hệ với nhà trị liệu hoặc bác sĩ để có biện pháp hỗ trợ hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân gặp khó khăn trong việc kiểm soát thời gian sử dụng, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ chuyên nghiệp hoặc khám phá các hoạt động bổ ích tại 99 lê văn việt – nơi có nhiều chương trình phát triển bản thân và rèn luyện năng khiếu.

Nguồn tham khảo: healthline.com