Ngày nay, cụm từ STEM xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt trong các chương trình giáo dục quốc tế hay định hướng nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên. Khối ngành này đang trở nên cực kỳ quan trọng trong bối cảnh thế giới thay đổi không ngừng, đòi hỏi con người cần có những kỹ năng cần thiết để thích ứng và phát triển. Nếu bạn đang quan tâm đến việc phát triển toàn diện cho con em mình hoặc tìm hiểu về các lĩnh vực học tập hiện đại, sáng tạo thì ngành STEM là một khối ngành mà bạn không nên bỏ qua. Vậy Ngành Stem Là Gì và vì sao nó lại quan trọng đến thế trong việc định hướng và phát triển năng khiếu cho thế hệ trẻ? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
STEM là gì?
STEM là viết tắt của 4 khối ngành chính:
- Science (Khoa học): Nghiên cứu về thế giới tự nhiên, bao gồm Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học Trái đất… Giúp người học hiểu biết về các quy luật, hiện tượng và nguyên lý hoạt động của vạn vật.
- Technology (Công nghệ): Ứng dụng kiến thức khoa học vào việc tạo ra các công cụ, máy móc, quy trình để giải quyết vấn đề thực tế. Bao gồm Công nghệ thông tin, Kỹ thuật máy tính, Điện tử…
- Engineering (Kỹ thuật): Thiết kế, xây dựng và vận hành các công trình, máy móc, hệ thống. Lĩnh vực này đòi hỏi khả năng áp dụng kiến thức khoa học và toán học để tạo ra các giải pháp kỹ thuật hiệu quả.
- Mathematic (Toán học): Nghiên cứu về số lượng, cấu trúc, không gian và sự thay đổi. Là nền tảng cho cả ba lĩnh vực còn lại, cung cấp các công cụ tư duy logic, phân tích và mô hình hóa.
Đặc điểm chung của 4 lĩnh vực này là tập trung vào sự đổi mới, giải quyết vấn đề và nâng cao chất lượng cuộc sống. Mục tiêu cốt lõi của giáo dục STEM là trang bị cho người học kiến thức, tư duy logic, kỹ năng sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề phức tạp.
Trong quá trình học, các kiến thức và kỹ năng từ bốn lĩnh vực này được tích hợp, lồng ghép, bổ trợ giúp người học nắm bắt được nguyên lý và biết cách áp dụng những kiến thức này vào cuộc sống thường ngày một cách linh hoạt.
Lợi ích vượt trội của giáo dục STEM
Để hiểu tại sao nhóm ngành STEM lại có sức ảnh hưởng lớn trong nền giáo dục hiện đại và được xem là chìa khóa cho sự phát triển của tương lai, chúng ta phải kể đến những điểm mạnh sau đây:
Giáo dục STEM ứng dụng thực tế
Giáo dục STEM là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên môn (interdisciplinary) thông qua thực hành ứng dụng. Thay vì dạy bốn môn học như các đối tượng tách biệt và rời rạc, STEM kết hợp chúng thành một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế.
Chẳng hạn như người học có thể vận dụng kiến thức vật lý, toán học, và kỹ năng lập trình để hiểu và tạo ra trò chơi điện tử đơn giản. Các định luật vật lý trong trò chơi điện tử thường khá khác với trong thế giới thực, yêu cầu sinh viên tìm ra các định luật cơ bản bằng cách sử dụng các công thức vật lý và kỹ thuật mô phỏng. Một trò chơi điện tử phổ biến như Angry Birds giúp bạn hiểu rõ hơn sự kết hợp của cả bốn lĩnh vực trong giáo dục STEM, từ vật lý quỹ đạo, toán học tính toán lực, kỹ thuật thiết kế màn chơi đến công nghệ lập trình.
Qua đó, sinh viên vừa học được kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn. Giáo dục STEM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc “tức thì” trong môi trường làm việc có tính sáng tạo cao với những công việc đòi hỏi tư duy của thế kỷ tân tiến. Việc hiểu biết tiếng anh chuyên ngành công nghệ thông tin cũng là một lợi thế lớn khi tiếp cận các tài liệu và công nghệ mới trong lĩnh vực này.
Thúc đẩy năng lực giải quyết vấn đề
STEM đề cao việc hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho người học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, sinh viên được đặt trước một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến thức khoa học.
Để giải quyết vấn đề đó, bạn phải tìm tòi, nghiên cứu những kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo khoa, học liệu, thiết bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải quyết vấn đề đặt ra. Quá trình này rèn luyện khả năng phân tích, tư duy phản biện và tìm kiếm giải pháp tối ưu.
Nuôi dưỡng tư duy sáng tạo trong học tập và làm việc
Giáo dục STEM đề cao phong cách học tập sáng tạo của người học. Đặt người học vào vai trò của một nhà phát minh, người học sẽ phải hiểu thực chất của các kiến thức được trang bị; phải biết cách mở rộng kiến thức; phải biết cách sửa chữa, chế biến lại chúng cho phù hợp với tình huống có vấn đề mà người học đang phải giải quyết.
Sự khuyến khích thử nghiệm và thất bại là một phần của quá trình, giúp người học không ngại thử những cách tiếp cận mới và phát triển khả năng tư duy đột phá.
Tại sao STEM lại quan trọng trong định hướng năng khiếu cho trẻ?
STEM không chỉ là các môn học khô khan mà còn là một phương pháp tiếp cận giáo dục giúp khai phá và phát triển tối đa tiềm năng, năng khiếu của trẻ.
- Kết nối các loại hình năng khiếu: Tư duy STEM (logic, phân tích, sáng tạo) có thể bổ trợ cho nhiều loại hình năng khiếu khác, từ nghệ thuật (thiết kế robot có tính thẩm mỹ, sáng tạo nhạc bằng công cụ số) đến thể thao (phân tích dữ liệu hiệu suất, hiểu vật lý chuyển động).
- Khai phá năng khiếu tiềm ẩn: Thông qua các hoạt động thực hành, dự án cụ thể, trẻ có cơ hội thử sức với nhiều vai trò khác nhau (nhà khoa học nhí, kỹ sư tí hon, nhà toán học…). Điều này giúp phát hiện ra những sở thích, điểm mạnh hoặc năng khiếu mà bản thân trẻ hay phụ huynh chưa nhận ra.
- Rèn luyện kỹ năng mềm thiết yếu: STEM không chỉ dạy kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp, thuyết trình, quản lý thời gian – những kỹ năng mềm quan trọng bổ trợ cho mọi loại hình năng khiếu.
- Chuẩn bị cho tương lai: Dù năng khiếu của trẻ là gì, việc có nền tảng tư duy STEM sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với công nghệ, thích ứng với sự thay đổi của xã hội và có nhiều lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai.
Giáo dục STEM chính là cầu nối quan trọng giúp biến những tiềm năng, năng khiếu ban đầu của trẻ thành những khả năng vững chắc, sẵn sàng cho kỷ nguyên số.
Cơ hội phát triển khi theo đuổi ngành STEM
Việc theo đuổi các lĩnh vực thuộc khối ngành STEM mở ra cánh cửa rộng lớn đến với thế giới nghề nghiệp hiện đại và đầy tiềm năng.
Tiềm năng nghề nghiệp rộng mở
Thống kê từ Cục Thống kê Lao động cho thấy, tốc độ tăng trưởng các công việc liên quan đến STEM dự kiến cao hơn đáng kể so với các ngành khác trong những năm tới. Nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực như Công nghệ thông tin, Khoa học máy tính, Kỹ thuật, Phân tích dữ liệu… liên tục tăng trưởng trên phạm vi toàn cầu và tại Việt Nam.
Ngay cả trong bối cảnh kinh tế biến động, các công việc STEM vẫn giữ vững sức hút và được dự báo sẽ tạo ra hàng triệu vị trí việc làm mới. Hơn nữa, các công ty công nghệ hàng đầu thế giới và Việt Nam luôn tìm kiếm những ứng viên có nền tảng STEM vững chắc và tư duy đổi mới.
Mức thu nhập hấp dẫn
Song song với nhu cầu nhân lực cao, mức lương trung bình cho các vị trí trong ngành STEM thường cao hơn đáng kể so với các ngành nghề khác. Sinh viên tốt nghiệp các chương trình STEM có cơ hội nhận được mức lương khởi điểm và tiềm năng tăng trưởng thu nhập rất đáng mơ ước.
Cơ hội học tập và phát triển liên tục
Lĩnh vực STEM luôn đổi mới, do đó, những người theo đuổi STEM có cơ hội được tiếp cận với các công nghệ tiên tiến nhất, tham gia vào các dự án nghiên cứu sáng tạo và không ngừng học hỏi để nâng cao kiến thức, kỹ năng. Việc học hỏi và phát triển bản thân là một hành trình liên tục trong các ngành STEM.
Lựa chọn con đường STEM phù hợp
Để giúp trẻ khám phá và theo đuổi con đường STEM, phụ huynh có thể cân nhắc một số yếu tố:
- Tìm hiểu về các chương trình STEM: Hiện có rất nhiều chương trình, hoạt động giáo dục STEM được thiết kế phù hợp với từng lứa tuổi, từ mầm non đến trung học phổ thông. Tìm hiểu kỹ về nội dung, phương pháp giảng dạy và mục tiêu của từng chương trình.
- Khuyến khích trải nghiệm thực tế: Cho trẻ tham gia các buổi ngoại khóa, câu lạc bộ, cuộc thi liên quan đến STEM (lắp ráp robot, lập trình cơ bản, thí nghiệm khoa học đơn giản…). Trải nghiệm thực tế giúp trẻ hứng thú và hiểu rõ hơn về các lĩnh vực này.
- Kết nối STEM với năng khiếu sẵn có: Nếu trẻ có năng khiếu vẽ, hãy thử kết nối với STEM thông qua thiết kế 3D; nếu trẻ thích âm nhạc, hãy tìm hiểu về âm thanh kỹ thuật số hoặc cấu tạo nhạc cụ…
- Tìm kiếm môi trường học tập uy tín: Lựa chọn các trung tâm hoặc trường học có kinh nghiệm trong việc triển khai giáo dục STEM, có đội ngũ giáo viên giỏi chuyên môn và tâm huyết.
Kết luận
Ngành STEM – sự kết hợp của Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học – không chỉ là tập hợp các môn học mà là một cách tiếp cận giáo dục hiện đại, trang bị cho người học những kỹ năng thiết yếu của thế kỷ 21. Từ khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế, rèn luyện tư duy giải quyết vấn đề đến nuôi dưỡng sự sáng tạo, STEM đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và phát triển năng khiếu cho thế hệ trẻ. Với tiềm năng nghề nghiệp rộng mở và cơ hội phát triển không ngừng, việc tìm hiểu và tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận STEM chính là sự đầu tư sáng suốt cho tương lai của các em. Hãy cùng khám phá thế giới STEM đầy thú vị và tiềm năng!